Δημόσια Ιστορία, Πολιτισμική Θεωρία και Ψηφιακός Πολιτισμός

Από 15-10-2018 μέχρι 21-10-2018 Από 29-10-2018 μέχρι 04-11-2018

Οπτικοποίηση

Εάν μιλώντας για ‘οπτικό πολιτισμό’ εστιάζουμε στην παραγωγή σημασίας μέσα από τις εικόνες ή τα οπτικά συμβάντα, όταν κάνουμε λόγο για ‘οπτικοποίηση’ μιλάμε για την αντίστροφη διαδικασία: την παραγωγή εικόνας με σημασία. Μεταφέρουμε, δηλαδή, την οπτική μας από την πλευρά του ανθρώπου που παράγει εικόνες.

Η οπτικοποίηση είναι μια πρακτική κατά την οποία μετατρέπουμε σε εικόνα κάτι που πριν δεν έχει οπτική μορφή. Χρειάζεται πάντα ένα αντικείμενο: οπτικοποιούμε δεδομένα ή πληροφορίες ή αφηγήματα. Μέσα από τη διαδικασία της οπτικοποίησης των δεδομένων, της πληροφορίας ή του αφηγήματος, παράγουμε μια οπτική απεικόνιση, η οποία μεταφέρει μη λεκτικά νοήματα για τα δεδομένα/πληροφορίες/αφηγήματα που έχουμε οπτικοποιήσει.

Παρόλο που δεν πρόκειται για νέα πρακτική, η οπτικοποίηση δεδομένων/πληροφοριών θεωρείται ένα από τα κύρια γνωρίσματα της ψηφιακής εποχής, στο βαθμό που η διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων ή ροής πληροφορίας γίνεται πιο εύκολα αντιληπτή μέσα από την οπτική απεικόνισή τους. 

 

Α. Κείμενα

Στο μάθημα αυτό θα ασχοληθούμε με τρία κείμενα:

 

Ένα απόσπασμα από το κλασικό έργο του Edward R. Tufte, The Visual Display of Quantitative Information (Graphics Press, Cheshire 1983). Από το έργο αυτό μας ενδιαφέρει να παρατηρήσουμε πρακτικές και επινοήσεις οπτικοποιήσεων ποσοτικών δεδομένων: στατιστικά δεδομένα, σειριακά δεδομένα, αποτυπώσεις δεδομένων πάνω σε χάρτη, κλπ.

  • Διατρέξτε το κείμενο, παρατηρώντας τις οπτικοποιήσεις, προκειμένου να εξοικειωθείτε με διαγράμματα, χάρτες και απεικονίσεις ποσοτικών δεδομένων.

 

Το κεφάλαιο «Οπτικοποίηση: δύο προσεγγίσεις» από τη διατριβή της Ι. Πεντάζου «Σχεδιάζοντας ψηφιακά εκθέματα για την ιστορία της πόλης του Βόλου: Ο ψηφιακός σχεδιασμός ως θεωρία και πράξη» (Βόλος 2016) αποτελεί μια εισαγωγή στην ιστορία της οπτικοποίησης και εστιάζει στη σχέση της οπτικοποίησης με τις ανθρωπιστικές επιστήμες, εξετάζοντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την οπτικοποίηση του χρόνου σε μια ιστορική προοπτική.

  • Θέμα συζήτησης/άσκησης: Παρατηρήστε τις διαφορετικές οπτικοποιήσεις του χρόνου και συνδέστε τις με τις αντιλήψεις για τον ιστορικό χρόνο σε διαφορετικές εποχές. (Δεν είναι γραπτή άσκηση)

 

Το άρθρο του Lev Manovich «What is Visualization?» (Visual Studies, Vol. 26, No. 1, March 2011) ορίζει την οπτικοποίηση ως μία χαρτογράφηση όπου συγκεκριμένα δεδομένα τοποθετούνται χωρικά λαμβάνοντας μια οπτική αναπαράσταση. Από την ανάλυση του Manovich, θα κρατήσουμε την έννοια της ‘χαρτογράφησης’, η οποία συνδέει την οπτικοποίηση δεδομένων με το χώρο: θέση, μέγεθος, σχήμα, γραμμές – όλα αποτελούν μεταβλητές που αποτυπώνονται σε μια χωρική διάσταση. Θα εξετάσουμε επίσης κάποιες από τις σύγχρονες οπτικοποιήσεις που αναφέρει και οι οποίες διαπερνώνται από συλλογιστικές που πηγάζουν από τα ψηφιακά μέσα.

Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα: ποιος είναι ο στόχος της οπτικοποίησης – σε ποια ερωτήματα επιδιώκουν να απαντήσουν; Πώς αποτυπώνεται αυτό που ο Manovich ονομάζει «software thinking» στα έργα αυτά;