O Φειδίας δημιούργησε την Αθηνά Παρθένο μεταξύ 446 και 438 π.Χ. σύμφωνα με τις φιλολογικές και επιγραφικές μαρτυρίες. O Πλίνιος, Ν.Η 36.18 και ο Παυσανίας 1.24.5-7 περιγράφουν το άγαλμα, ενώ τα στοιχεία που προσφέρουν συμπληρώνονται από τα μαρμάρινα αντίγραφά του μικρότερης κλίμακας ελληνιστικών και κυρίως ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων. Επίσης, επιμέρους παραπληρωματικές λεπτομέρειές του παραδίδονται από τη μεταγενέστερη αντιγραφική παράδοση, σε νομίσματα, μετάλλια, πολύτιμους λίθους, ανάγλυφους μαρμάρινους πίνακες και ανάγλυφες μαρμάρινες σαρκοφάγους.
H χρυσελεφάντινη Αθηνά στηρίζεται στο δεξιό σκέλος και φορά αττικό πέπλο και Γοργόνειο με αιγίδα στο στήθος. Το αριστερό χέρι της ακουμπά στην άντυγα της όρθιας στο έδαφος ασπίδας της στο εσωτερικό της οποίας κουλουριάζεται το φίδι Εριχθόνιος. Παρουσιάζεται συνεπώς η θεά σε κινητικότητα, ετοιμοπόλεμη. Στο κράνος της υπάρχουν τρία λοφία, το μεσαίο στηρίζεται σε Σφίγγα και τα δύο εκατέρωθεν σε Πήγασους. Ανάγλυφοι γρύπες αποδίδονται στις ανασηκωμένες παραγναθίδες του αττικού κράνους της. Στο εξωτερικό της ασπίδας της Αθηνάς παριστανόταν ανάγλυφη σε επάργυρο ή επιχρυσωμένο χαλκό η αττική Αμαζονομαχία, ενώ στο εσωτερικό της γραπτή η Γιγαντομαχία. Τέλος, στις σόλες των σανδαλιών της απεικονιζόταν ανάγλυφη η θεσσαλική Κενταυρομαχία. H βάση του αγάλματος από πεντελικό μάρμαρο ήταν επενδεδυμένη με σκούρο ελευσινιακό ασβεστόλιθο και έφερε ζωφόρο με ένθετες χρυσελεφάντινες μορφές, οι οποίες απεικόνιζαν τη δημιουργία της πρώτης γυναίκας της Πανδώρας, από τους Πατρώους θεούς της Αθήνας, την Αθηνά και τον Ήφαιστο, ενώ παρέστεκαν άλλες θεότητες. H αντιστοιχία των αφηγηματικών εικονογραφικών συνθέσεων που κοσμούσαν το φειδιακό άγαλμα της Αθηνάς Παρθένου με τα μυθολογικά θέματα στις μετόπες και το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνος υποβάλλουν την υπόθεση ότι ο Φειδίας θα πρέπει επίσης να συμμετείχε άμεσα ή έμμεσα τουλάχιστον στο σχεδιασμό των αρχιτεκτονικών γλυπτών του ναού.
Oι μαθητές του Φειδία, ο Αθηναίος Αλκαμένης και ο Πάριος Αγοράκριτος θεωρείται ότι εργάστηκαν για την ιωνική ζωφόρο του Παρθενώνος και τα εναέτια γλυπτά του αντίστοιχα, ενώ ασχολήθηκαν και με άλλα αρχιτεκτονικά γλυπτά (λ.χ. ναός και θωράκιο της Αθηνάς Νίκης, Ερέχθειο) , αλλά και ελεύθερα αγάλματα στην Αθήνα και την Αττική στην περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου. Ο Αγοράκριτος έχει συνδεθεί με το τεχνοτροπικό ρεύμα του Πλούσιου ρυθμού, ενώ ο Αλκαμένης αντίστοιχα με τον Ήσυχο ρυθμό, δύο τεχνοτροπίες που συνυπήρξαν.
Λέξεις Κλειδιά: Αθηνά Παρθένος, Αμαζονομαχία ασπίδας, δημιουργία της Πανδώρας, Ζεύς Ολυμπίας.
