Διδάσκοντες: Κατερίνα Μούτου, Γιάννης Μαργαριτόπουλος

Σκοπός του μαθήματος

Πρωταρχικός σκοπός του μαθήματος είναι η συνοπτική αλλά όσο το δυνατόν πληρέστερη παρουσίαση του εύρους της σύγχρονης βιολογικής επιστήμης σε πρωτοετείς φοιτητές. Θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική η κατανόηση του φαινομένου της ζωής σε όλα του τα επίπεδα και η συνειδητοποίηση της τεράστιας ποικιλομορφίας της, που όμως στηρίζεται και απορέει από κοινές βασικές δομές και λειτουργίες. Έτσι, παρουσιάζεται όχι μόνο η βάση της ζωής αλλά και η εξέλιξη, προσαρμογή και αλληλεπίδραση των ζωντανών οργανισμών μέσα στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον τους.

Αναλυτικό περίγραμμα του μαθήματος

Η επιστήμη της Βιολογίας – Βασικές ιδιότητες της ζωής – Θεωρίες για τη γένεση της ζωής –Πείραμα Miller, το πρώτο κύτταρο. 

Η χημική βάση της ζωής: Βιολογική καταλληλότητα C, H, O, N – Χημική σύσταση βιολογικών συστημάτων - Νερό και ιδιότητες – Δομή βασικών μακρομορίων

Το Προκαρυωτικό κύτταρο: Βακτήρια –Αρχαία

Ακυτταρικές μορφές ζωής: Ιοί- Ιοειδή- Prions

Το Ευκαρυωτικό κύτταρο: Δομή, Πολλαπλασιασμός, Γενετικός Ανσυνδυασμός - Ζωικά κύτταρα – Φυτικά κύτταρα

Η ταξινόμηση των ζωντανών οργανισμών: Αρχές ταξινόμησης – Μέθοδοι συστηματικής και ταξινομικές βαθμίδες – Πρώτιστα – Μύκητες – Φυτά – Κύρια ζωικά φύλα: φυλογένεση – Σπόγγοι – Κνιδόζωα – Πλατυέλμινθες – Δακτυλιοσκώληκες – Μαλάκια – Αρθρόποδα – Εχινόδερμα – Ιχθύες – Αμφίβια – Ερπετά – Πτηνά – Θηλαστικά

Δομή και λειτουργία των φυτικών οργανισμών: Ιστολογία φυτικών οργανισμών – Φύλλο και φωτοσύνθεση- Ρίζα και απορρόφηση θρεπτικών- Βλαστός και μεταφορά θρεπτικών.

Αναπαραγωγή και ανάπτυξη των φυτικών οργανισμών: Αναπαραγωγικά όργανα των φυτών – Γονιμοποίηση – Σπέρμα και έμβρυο – Βιωσιμότητα σπέρματος, λήθαργος και βλάστηση – Ανάπτυξη μονοκότυλων και δικότυλων – Φυτορμόνες και αύξηση.

Δομή και λειτουργία των ζωικών οργανισμών: Ιστολογία ζωικών οργανισμών – Συστήματα οργάνων: Καλυπτήριο – Μυικό – Σκελετικό - Νευρικό – Αισθητήρια όργανα - Κυκλοφορικό - Αναπνευστικό – Πεπτικό – Απεκκριτικό - Ανοσοποιητικό.

Αναπαραγωγή και ανάπτυξη ζωικών οργανισμών: Τρόποι αναπαραγωγής - Γαμετογένεση – Γονιμοποίηση – Εμβρυογένεση (αυλάκωση, γαστριδίωση, νευριδίωση, οργανογένεση)

Οικολογία: Το αντικείμενο της Οικολογίας – Θεμελιώδεις έννοιες της Οικολογίας–Το οικοσύστημα -Τα οικοσυστήματα της γης – Χερσαία οικοσυστήματα: χαρακτηριστικά, κλιματολογικοί, εδαφολογικοί και βιοτικοί παράγοντες – Υδάτινα οικοσυστήματα: λίμνες, ρέοντα ύδατα, υγρότοποι, εκβολικά οικοσυστήματα, παράκτια και πελαγικά οικοσυστήματα- Οι πληθυσμοί και η δυναμική τους - Η βιοκοινότητα – Σχέσεις μέσα στη βιοκοινότητα

Εργαστηριακές ασκήσεις

 Μικροσκοπία και μικροσκοπική παρατήρηση

 Χειρισμός και μικροσκοπική παρατήρηση βακτηρίων

 Τα  πρώτιστα

 Οι μύκητες

 Τα κατώτερα φυτά. Βρυόφυτα και Πτεριδόφυτα

 Οι ιστοί και τα όργανα των σπερματόφυτων. Ο βλαστός

 Οι ιστοί και τα όργανα των σπερματόφυτων. Η ρίζα και το φύλλο

 Οι ιστοί των ζωικών οργανισμών

Τρόπος Αξιολόγησης

Η επίδοση στο μάθημα αξιολογείται με α) γραπτές και προφορικές εξετάσεις στο εργαστηριακό κομμάτι του μαθήματος και β) γραπτή εξέταση στο θεωρητικό κομμάτι του μαθήματος κατά την εξεταστική περίοδο. Η επιτυχής επίδοση στις εργαστηριακές εξετάσεις είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την κατοχύρωση του βαθμού της θεωρητικής εξέτασης.