ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

Πληροφορίες

Στόχοι



Η Οικολογία μελετά τις αλληλεπιδράσεις των οργανισμών με των περιβάλλον τους και μας παρέχει τις βασικές πληροφορίες για την ορθολογική διαχείριση του περιορισμένου χώρου και των αποθεμάτων του πλανήτη μας. Σκοπός αυτού του μαθήματος είναι η παρουσίαση α) των αβιοτικών και βιοτικών παραγόντων που αλληλεπιδρούν σε επίπεδο πληθυσμού, κοινότητας και οικοσυστήματος καθώς και τα πρότυπα αλληλεπίδρασης, β) της επίδρασης των ανθρωπογενών επεμβάσεων στην πολυπλοκότητα των αλληλεπιδράσεων, γ) της υφιστάμενης νομοθεσίας για το περιβάλλον σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, δ) των εργαλείων διαχείρισης των οικοσυστημάτων και προστασίας της βιοποικιλότητας και ε) της συμβολής των τεχνικών της μοριακής βιολογίας στη διαχείριση και προστασία του περιβάλλοντος.

Περιεχόμενο Μαθήματος



1. Εισαγωγή στην Επιστήμη της Οικολογίας (Κ. Μούτου: 3 ώρες)

  • Βιόσφαιρα και οικοσυστήματα

  • Παράγοντες που καθορίζουν τη φυσιογνωμία ενός οικοσυστήματος – Υδάτινα και χερσαία οικοσυστήματα

 

2. Οι οργανισμοί ενός οικοσυστήματος – Βιοποικιλότητα (Κ. Μούτου: 3 ώρες)

  • Οι οργανισμοί που απαντώνται σε ένα οικοσύστημα – Τροφικά πλέγματα

  • Είδη οργανισμών (Βακτήρια/Μύκητες/Πρώτιστα/Φυτά/Ζώα)

  • Προσαρμογές και χαρακτηριστικά τους σε σχέση με τη θέση τους στο οικοσύστημα.

 

3. Πληθυσμοί: Δομή και αύξηση (Α. Ζίφα: 3 ώρες)

  • Χαρακτηριστικά των πληθυσμών: Μέγεθος και πυκνότητα

  • Κατανομή των ατόμων μέσα στον πληθυσμό

  • Δημογραφία: Πίνακες ζωής και γονιμότητας

  • Δυναμική πληθυσμών. Μεταπληθυσμοί

  • Ρύθμιση του πληθυσμού από βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες

  • Αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού: Ηλικιακή δομή

 

4. Βιοκοινότητες: Αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα είδη τους (Α. Ζίφα: 3 ώρες)

  • Διαειδικός Ανταγωνισμός

  • Θήρευση. Προσαρμοστικά χαρακτηριστικά για την άμυνα

  • Συμβίωση: Αλληλοβοήθεια, Κοινοβίωση, Παρασιτισμός

  • Ρύθμιση της δομής μιας κοινότητας: κυρίαρχα και θεμελιώδη είδη

  • Μεταβολές στη δομή μιας κοινότητας: Ταλαντώσεις, Οικολογική διαδοχή

 

4. Οικοσυστήματα (Α. Ζίφα: 3 ώρες)

  • Ροή ενέργειας μέσα στο οικοσύστημα

  • Πρωτογενής παραγωγή: Περιοριστικοί παράγοντες

  • Δευτερογενής παραγωγή: Μεταφορά ενέργειας μέσω τροφικής αλυσίδας

  • Ανακύκλωση θρεπτικών υλικών- Βιογεωχημικοί κύκλοι

  • Κύκλος του Νερού: κλίμα, υδροφόρος ορίζοντας, κατακρημνίσεις

  • Κύκλος του Άνθρακα – Φαινόμενο του θερμοκηπίου

  • Κύκλος του Φωσφόρου – Κύκλος του Αζώτου: Ευτροφισμός

  • Κύκλος του θείου - Όξινη βροχή

 

5. Οικοσυστήματα και Ανθρωπογενείς επεμβάσεις (Α. Ζίφα: 3 ώρες)

  • Επίδραση του ανθρώπου στον κύκλο του αζώτου

  • Όξινη βροχή

  • Όζον-Φωτοχημικό νέφος

  • Τοξίνες στο περιβάλλον

  • Ατμοσφαιρικό CO2 και Παγκόσμια αλλαγή κλίματος

  • Φαινόμενο του θερμοκηπίου

  • Άμεση ανθρώπινη επίδραση στα οικοσυστήματα: Εισαγωγή ξένων ειδών

 

6. Διαχείριση οικοσυστημάτων και διατήρηση της βιοποικιλότητας (Κ. Μούτου: 3 ώρες)

  • Η Ευρωπαϊκή πολιτική για το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα

  • Επαπειλούμενα και προστατευόμενα είδη

  • Εθνικοί δρυμοί

  • Μνημεία φυσικού κάλλους

  • Θαλάσσια πάρκα

  • Σύστημα Natura 2000

  • Προστατευόμενοι Υγροβιότοποι – Συνθήκη Ramsar

  • Μη κυβερνητικές οργανώσεις προστασίας της φύσης

 

7. Μέθοδοι παρακολούθησης της ποιότητας ενός οικοσυστήματος (Ζ. Μαμούρης: 3 ώρες)

  • Είδη - δείκτες

  • Δείκτες βιοποικιλότητας

  • Δείκτες ευρωστίας πληθυσμών

Ανθρώπινο Δυναμικό



Διδάσκοντες: Κατερίνα Μούτου, Αιμιλία Ζίφα, Ζήσης Μαμούρης