Ανάγλυφες εικόνες

Το σεμινάριο αυτό απευθύνεται σε τριτοετείς και τεταρτοετείς φοιτητές που θα ήθελαν να εμβαθύνουν στην κατανόηση της τέχνης του Βυζαντίου. Οργανώνεται σε δεκατρείς συναντήσεις και σε μια εκπαιδευτική εκδρομή.

Οι συναντήσεις, εκτός από την εισαγωγή (1ο μάθημα) και την γενική επανάληψη (13ο μάθημα), χωρίζονται σε τέσσερις θεματικές ενότητες: Στην πρώτη γίνεται εμβάθυνση σε θέματα που άπτονται της τεχνικής της γλυπτικής και μικρογλυπτικής στα Βυζαντινά εργαστήρια των ανάγλυφων εικόνων. Στις υπόλοιπες ενότητες μελετώνται η εικονογραφία και η τεχνοτροπία επιλεγμένων εικόνων φιλοτεχνημένων σε λίθο, στεατίτη και ελεφαντόδοντο.

Η εκπαιδευτική εκδρομή, που θα γίνει στον ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου στον Άνω Βόλο και στον ναό της Παναγίας στη Μακρινίτσα, θα επιτρέψει την από κοντά γνωριμία με τρεις ανάγλυφες εικόνες που φυλάσσονται στους ναούς αυτούς.

Οι στόχοι του μαθήματος είναι οι ακόλουθοι:

1. Η εντρύφηση με την έννοια της εικόνας που ξεφεύγει από τα όρια της ζωγραφικής και της δισδιάστατης παράστασης.

2. Η μελέτη μιας ιδιαίτερης κατηγορίας γλυπτικής του Βυζαντίου από την Ύστερη Αρχαιότητα μέχρι και την Παλαιολόγεια περίοδο.

3. Η γνωριμία με διαφορετικά υλικά και τεχνικές λάξευσης.

4. Η έρευνα σε θέματα θρησκευτικής και κοσμικής (αυτοκρατορικής και αυλικής) εικονογραφίας.

5. Η μελέτη και "ψηλάφηση" εικόνων που βρίσκονταί στην ευρύτερη περιοχή του Βόλου.

Cutler A., The Hand of the Master. Craftsmanship, Ivory and Society in Byzantium (9th - 11th Centuries), Princeton, New Jersey 1994

Goldschmidt A., Weitzmann K., Die byzantinischen Elfenbeinskulpturen des X.-XIII. Jahrhunderts, I. Kaesten, II. Reliefs, Berlin 1930-1934 (ανατύπωση 1979)

Kalavrezou-Maxeiner I., Byzantine Icons in Steatite I-II, Vienna 1985

Lange R., Die Byzantinische Reliefikone, Recklinghausen 1964

Volbach W.F., Elfenbeinarbeiten der Spaetantike und des fruehen Mittelalters, Mainz 1976 (3η έκδ.)

Σε κάθε συνάντηση, από το 2ο έως και το 8ο μάθημα, οι φοιτήτριες και οι φοιτητές που θα το παρακολουθήσουν καλούνται να συντάξουν την περίληψη ενός άρθρου που προτείνεται για μελέτη (βλ. Έγγραφα). Η περίληψη αυτή, που δεν θα ξεπερνά σε έκταση τη μία σελίδα, θα αποστέλλεται στον διδάσκοντα για διόρθωση (ηλ. διεύθυνση: iovaralis@uth.gr) έως το μεσημέρι της προηγούμενης ημέρας.

Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων θα οριστικοποιηθούν και τα θέματα των τελικών εργασιών του σεμιναρίου. Από το 9ο έως και το 11ο μάθημα θα γίνει από κοινού συζήτηση στην αίθουσα επί των θεμάτων που προκύπτουν από τη μελέτη του θέματος καθεμίας εργασίας ξεχωριστά, ώστε όλοι οι συμμετέχοντες στο σεμινάριο να έχουν άποψη και κρίση για όλες ανεξαιρέτως τις εργασίες που θα εκπονηθούν.

Απουσίες δεν μπορούν να δικαιολογηθούν πάνω από δύο (2).

Η τελική αξιολόγηση προκύπτει ως εξής:

100% = τελική εργασία (60%) + παρουσίες, συμμετοχή, συνεργασία (20%) + παρουσίαση της εργασίας (20%).

Δεν είναι καθόλου απαραίτητη η παρακολούθηση και η επιτυχής εξέταση σε κάποιο από τα μαθήματα που αφορούν στην αρχιτεκτονική και τέχνη ή στην ιστορία του Βυζαντίου − ωστόσο, είναι επιθυμητή.