Περιγραφή
Επισκόπηση του υλικού πολιτισμού και της τέχνης στα Ελληνιστικά βασίλεια και τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία από τα τέλη του 4ου αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. με έμφαση στην αρχιτεκτονική, την πολεοδομία, την πλαστική, τις τοιχογραφίες, τα ψηφιδωτά και την κεραμεική. Οι κατηγορίες αυτές αποτελούν και τις ενότητες των μαθημάτων, τις οποίες θα συμπληρώνει στο τέλος κάθε περιόδου (ελληνιστικής και ρωμαϊκής) μία σύνθεση των κυρίαρχων τάσεων και χαρακτηριστικών βάσει των παραδειγμάτων που θα έχουμε εξετάσει στην τάξη.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Ενότητες μαθημάτων
Ι. Ελληνιστική περίοδος
1. Εισαγωγή: Ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο.
2. Αρχιτεκτονική και πολεοδομία
Ναοί και ιερά. Πολεοδομία και χωροταξία: παλαιές και νέες πόλεις. Δημόσια οικοδομήματα: τείχη, αγορές, γυμνάσια, βουλευτήρια, στοές, θέατρα. Οικιστική αρχιτεκτονική: ανάκτορα, οικίες και επαύλεις. Ταφικά μνημεία στη Μακεδονία και τη Μικρά Ασία.
3. Γλυπτική
Αγάλματα και πορτρέτα. Αρχιτεκτονικά γλυπτά. Ανάγλυφα. Σαρκοφάγοι. Οι μεγάλοι γλύπτες και οι τεχνοτροπίες της γλυπτικής από τα πρώϊμα στα ύστερα ελληνιστικά χρόνια. Κοροπλαστική.
4. Κεραμεική και άλλα είδη τεχνέργων
Είδη και εξέλιξη της κεραμεικής με έμφαση στα επιτραπέζια σκεύη. Μεταλλοτεχνία, μικροτεχνία κ.α.
5. Σύνοψη
Χαρακτηριστικά του υλικού πολιτισμού στα ελληνιστικά βασίλεια.
ΙΙ. Ρωμαϊκή περίοδος
1. Εισαγωγή: Ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο
2. Αρχιτεκτονική και πολεοδομία
Υλικά δομής και τεχνικές κατασκευής. Ναοί και ιερά: η ελληνική επιρροή και η Ετρουσκική παράδοση. Πολεοδομία και χωροταξία: πλατείες, οδοί και αψίδες. Ρωμαϊκές πόλεις και αποικίες. Το forum και τα διοικητικά κτίρια. Συγκροτήματα εμπορικού χαρακτήρα. Οικιστική αρχιτεκτονική: Τα ανάκτορα, οι επαύλεις, οι οικίες και οι πολυκατοικίες. Ψηφιδωτά και τοιχογραφίες. Συγκροτήματα αναψυχής: θέατρα, αμφιθέατρα, ωδεία, ιππόδρομοι, θέρμες, βιβλιοθήκες. Ταφικά μνημεία και νεκροπόλεις. Έργα υποδομής: λιμάνια, υδραγωγεία, γέφυρες, οδοί.
3. Γλυπτική
Αγάλματα και πορτρέτα. Αρχιτεκτονικά γλυπτά. Ανάγλυφα και αναθηματικοί κίονες. Τάσεις και τεχνοτροπίες.
4. Κεραμεική και άλλα είδη τεχνέργων
Είδη και εξέλιξη της κεραμεικής με έμφαση στα επιτραπέζια σκεύη. Μεταλλοτεχνία, μικροτεχνία κ.α.
5. Σύνοψη
Χαρακτηριστικά του υλικού πολιτισμού των Ρωμαίων.
Βοηθήματα
A. Boethius, Etruscan and Early Roman Architecture, New Haven 19782.
G.R. Bugh (επιμ.), The Cambridge Companion to the Hellenistic World, Cambridge
2006.
J. Hayes, Fine Wares in the Hellenistic World, στο T. Rasmussen, N. Spivey (επιμ.),
Looking at Greek Vases, Cambridge 1991, 183-202.
J. Hayes, Handbook of Mediterranean Roman Pottery, London 1997.
D. Kleiner, Roman Sculpture, New Haven 1992.
R. Ling, Roman Painting, Cambridge 1991.
W.L. MacDonald, The Architecture of the Roman Empire (vol 1: 19822; vol. 2:
19862).
J.J. Pollitt, Η τέχνη στην ελληνιστική εποχή, Αθήνα 2006.
N. και Α. Ramage, Ρωμαϊκή τέχνη, από τον Ρωμύλο εως τον Κωνσταντίνο,
Θεσσαλονίκη 2000.
B. Ridgway, Hellenistic Sculpture I: The Styles of ca. 331-200 BC, Bristol 1990.
B. Ridgway, Hellenistic Sculpture II: The Styles of ca. 200-100 BC, Wisconsin 2000.F. Sear, Roman Architecture, London 19892.
R.R. Smith, Ελληνιστική πλαστική, Αθήνα 2009.D. Strong, Roman Art, London 19882.A. Stewart, Greek Sculpture; An exploration, New Haven 1990, 187-233.
J.B. Ward-Perkins, Roman Imperial Architecture, London 19812.
F. Winter, Studies in Hellenistic Architecture, Toronto 2006.
Τρόποι αξιολόγησης / εξέτασης
Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου
Εκπαιδευτικές Δραστηριότητες
Εκπαιδευτική εκδρομή στην αρχαία Δημητριάδα
Πρόσθετη βιβλιογραφία
1η ενότητα (Ναοί και ιερά)
A.W. Lawrence, Greek Architecture (1996), σελ. 151-166.
