Τρόποι αξιολόγησης / εξέτασης
Το μάθημα θα διεξαχθεί υπό την μορφή εργασιών που οι συμμετέχοντες θα καλούνται να παρουσιάζουν ανά τακτά διαστήματα.
Περιγραφή
Το νερό έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στη σύσταση και ανάπτυξη των προβιομηχανικών κοινωνιών. Στο σεμιναριακό αυτό μάθημα θα εξετάσουμε την τεχνολογία συλλογής, μεταφοράς, και αξιοποίησης του νερού στην αρχαιότητα, από τους προϊστορικούς χρόνους έως την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο. Θα παρακολουθήσουμε την τεχνολογική πρόοδο από τα απλά πηγάδια και τις στέρνες έως τις συλλεκτήριες δεξαμενές, και από τους μικρούς, συνήθως πήλινους, αγωγούς έως τους κτιστούς μεγάλους αγωγούς των ρωμαϊκών χρόνων. Εκτενώς θα μιλήσουμε και για τη διαχείριση των υδάτων και τις χρήσεις του νερού στα πλαίσια οικισμών, ιερών και εργαστηριακών χώρων. Οι αλλαγές στον τομέα αυτό κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους υπήρξαν θεαματικές, και είχαν άμεσο αντίκτυπο στον καθημερινό τρόπο ζωής. Τα υδραγωγεία και τα λουτρά που κατασκευάστηκαν στον ελληνικό κόσμο αυτή την περίοδο δεν είχαν προηγούμενο αλλά ούτε και επόμενο μέχρι τον 20ο αιώνα.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Ενότητες μαθημάτων
1. Εισαγωγή. Η ύδρευση των αρχαίων πόλεων μέσα στο φυσικό (γεωγραφικό-γεωλογικό) και ιστορικό τους πλαίσιο. Παρουσίαση θεμάτων και βιβλιογραφίας.
2. Επισκόπηση υδραυλικών έργων της ΥΕ περιόδου: υδρομάστευση, φρέατα, φράγματα, αποστραγγιστικά και αντιπλημμυρικά έργα.
3. To νερό στα αρχαϊκά χρόνια. Τύραννοι και υδραγωγεία
4. Η ύδρευση πόλεων στα κλασικά χρόνια
5. Η ύδρευση πόλεων κατά την ελληνιστική περίοδο
6. Το νερό στα αρχαία ιερά
7. Οι χρήσεις του νερού στη γεωργία και τη βιοτεχνία (άρδευση, μεταλλεία, βυρσοδεψεία, κεραμεικά εργαστήρια κ.α.)
8. Ρωμαϊκά υδραγωγεία στην Ελλάδα και την Μικρά Ασία: Σχεδιασμός και κατασκευή.
9. Διανομή του νερού στη πόλη: δημόσιες κρήνες, δεξαμενές, νυμφαία και θέρμες. Συμβολισμός των υδραγωγείων.
10. Η ύδρευση στην υστερο-ρωμαϊκή εποχή.
Φθορά και εγκατάλειψη των ρωμαϊκών υδραγωγείων. Αλλαγές στις λουτρικές εγκαταστάσεις. Κατασκευές δεξαμενών στην ύπαιθρο.
Βοηθήματα
D. Crouch: Water Management in Ancient Greek Cities, Oxford 1993.
T. A. Hodge: Roman Aqueducts and Water Supply, London 1991.
H. Kienast: Το υδραγωγείο του Ευπαλίνου στη Σάμο, Υπουργείο Πολιτισμού (ΤΑΠ),
Aθήνα 2004
Γ. Λώλος: Ύδωρ βασιλεύς Αδριανός εισήγαγεν εκ Στυμφήλου: Το Αδριάνειο
υδραγωγείο της Κορίνθου και η μεταφορά του νερού στα Ρωμαϊκά χρόνια, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Αθήνα 2010
Δ. Λ. Παπαδήμου: Τα υδραυλικά έργα παρά τοις Αρχαίοις, τόμοι ΙΙ-ΙΙΙ, Αθήνα 1979.
F. Yegül: Baths and Bathing in Classical Antiquity, New York 1992.
