Δημογραφία

Η διδακτέα ύλη συνοπτικά περιλαμβάνει τα κάτωθι:

• Εισαγωγικά (το αντικείμενο της Δημογραφίας, η εμφάνιση και η άνδρωσή της- η παρουσία της σαν αυτόνομο επιστημονικό πεδίο, η Δημογραφία στην Ελλάδα).
• Οι πηγές πληροφοριών στη Δημογραφία (απογραφές, φυσική κίνηση του πληθυσμού, δημοτολόγια, μητρώα, έρευνες κτλ) και οι φορείς παραγωγής δημογραφικών στοιχείων. Κριτική παρουσίαση, τύπος και διαθεσιμότητα των δεδομένων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
• Οι αδροί δείκτες στην μελέτη των κύριων δημογραφικών συνιστωσών και τα όρια τους στην ερμηνεία και κατανόηση των δομών και των φαινομένων
• Η δημογραφική γήρανση και οι συνέπειές της.
• Η μελέτη των δημογραφικών δεδομένων στο χρόνο: η σημασία της μεταβλητής χρόνος, το διάγραμμα του LEXIS και η χρήση του για τις ανάγκες της δημογραφικής ανάλυσης, οι βασικοί δείκτες για τη μελέτη των δημογραφικών φαινομένων (ποσοστά, πιθανότητες). Εφαρμογή των προαναφερθέντων στην θνησιμότητα (πίνακες επιβίωσης)
• Στοιχεία δημογραφικής ανάλυσης: οι στόχοι της δημογραφικής ανάλυσης και οι δύο βασικοί τύποι (συγχρονική και διαγενεακή ανάλυση), η μελέτη των πληθυσμιακών δομών (πληθυσμιακές πυραμίδες) και των δομικών χαρακτηριστικών του πληθυσμού (δείκτες), η μελέτη της θνησιμότητας, της γονιμότητας; και της μεταναστευτικής κίνησης
• Εισαγωγή στις χωρικές διαστάσεις των δημογραφικών φαινομένων
• Δημογραφικές θεωρίες και δημογραφική πολιτική (συνοπτική παρουσίαση)
• Η σημερινή δημογραφική κατάσταση της Ελλάδας και η θέση της στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό χώρο.

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/ -τρια έχει αποκτήσει τις βασικές γνώσεις των μεθόδων και τεχνικών της δημογραφικής ανάλυσης και έχει την ικανότητα να τις χρησιμοποιεί, αξιοποιώντας τα διαθέσιμα δεδομένα, για την μελέτη ενός πληθυσμού. Ταυτόχρονα έχει τη ικανότητα αξιοποιεί τις γνώσεις αυτές στα πλαίσια της εκπόνησης αναπτυξιακών, χωροταξικών ή πολεοδομικών μελετών και ερευνών, όπου υπεισέρχεται η μεταβλητή «πληθυσμός».

Όσον αφορά στις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο επιτυχών στο μάθημα, αυτές έχουν ως εξής:

• Ικανότητα αναζήτησης δεδομένων, ανάλυσης και σύνθεση τους
• Ικανότητα λήψης αποφάσεων βασιζόμενος στα αποτελέσματα των αναλύσεων του πληθυσμού (πχ. Η μελέτη ενός πληθυσμού μιας χωρικής ενότητας καταλήγει ότι ο πληθυσμός αυτός είναι και θα παραμείνει ιδιαίτερα νεανικός Επομένως στον βραχυχρόνιο-μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό θα πρέπει να υπάρξουν προβλέψεις για την κάλυψη των αναγκών σε σχολεία, παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς κ.α)

• Ικανότητα εκπόνησης αυτόνομης, αλλά και ομαδικής εργασίας σε ένα μελλοντικό διεπιστημονικό περιβάλλον
• Ικανότητα στην προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης, μέσα από την ανάπτυξη των κριτικών ικανοτήτων, ως και των δυνατοτήτων ανάπτυξης της μαθηματικής σκέψης και κατανόησης των σχέσεων συνδέουν τα διάφορα φαινόμενα στο εσωτερικό του εν λόγω πεδίου.

Κοτζαμάνης Β., (2009), Στοιχεία Δημογραφίας, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλος

Παπαδάκης Μ., Τσίμπος Κ.Χ., (2004) Δημογραφική ανάλυση - Αρχές, μέθοδοι, υποδείγματα, Εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα

Σιάμπος Γ., (1993), Δημογραφία, Εκδόσεις Σμπίλιας, Αθήνα

Ταπεινός Γ.Φ., (2002), Δημογραφία, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλος

Συνίσταται η επίσκεψη στο δικτυακό τόπου του Εργαστηρίου (http://www.demography-lab.prd.uth.gr) όπου έχει καταχωρηθεί επιπρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό.

Διαλέξεις & Ασκήσεις

Η αξιολόγηση γίνεται βάσει γραπτού διαγωνίσματος στο τέλος του εξαμήνου ως και 2-3 τεστ επιμερισμένων στην διάρκεια του εξαμήνου. Στο τελικό διαγώνισμα οι φοιτητές δύνανται να χρησιμοποιούν τα βοήθημα που έχουν επιλέξει ανάμεσα στα προτεινόμενα ως και τις σημειώσεις που κρατούν στην διάρκεια του μαθήματος.

Κοτζαμάνης Β., (2009), Στοιχεία Δημογραφίας, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλος

Παπαδάκης Μ. & Τσίμπος Κ.Χ., (2004) Δημογραφική ανάλυση - Αρχές, μέθοδοι, υποδείγματα, Εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα

Σιάμπος Γ., (1993), Δημογραφία, Εκδόσεις Σμπίλιας, Αθήνα

Ταπεινός Γ.Φ., (2002), Δημογραφία, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλος

Βασικές γνώσεις στατιστικής ανάλυσης.