Εισαγωγή στο γραμματισμό

Γενική ενημέρωση για το μάθημα

Τα νήπια έχουν αντιλήψεις για το γραπτό λόγο, τη γραφή και την ανάγνωση ακόμη και πριν το σχολικό γραμματισμό τους. Αυτές τις πρώιμες ιδέες τις αναπτύσσουν ερχόμενα σε επαφή με τον γραπτό λόγο κατά τις καθημερινές δράσεις τους μέσα στον οικογενειακό και ευρύτερα κοινωνικό χώρο.

Στο μάθημα θα συζητηθούν οι ιδέες των μικρών παιδιών και η σταδιακή εξέλιξη αυτών μέσα από σχετικές έρευνες.

Στο μάθημα θα συζητηθεί η εννοιολόγηση του γραμματισμού και τα διάφορα είδη γραμματισμού (λειτουργικός γραμματισμός, κριτικός γραμματισμός, πολυγραμματισμοί).

Επίσης, θα παρουσιαστεί η θέση της γλώσσας διαχρονικά στα διάφορα Αναλυτικά Προγράμματα για την Προσχολική Εκπαίδευση στην Ελλάδα.

Στους 'ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ" θα βρείτε λινκ για το ΔΕΠΠΣ και τον Οδηγό της Νηπιαγωγού. Η ιστοσελίδα www.literacy.gr είναι προσωρινά εκτός ουσιαστικής λειτουργίας, θα ενημερωθείτε για την αποκατάστασή της στο μέλλον.

Τι είναι η 'γραφή'; Ποιες ανάγκες ώθησαν τους ανθρώπους στη δημιουργία συστημάτων σημείωσης μέσω γραφικών αναπαραστάσεων; Ποια συστήματα γραφικής σημείωσης αναπτύχθηκαν και ποια τα χαρακτηριστικά τους; Ποιες ανάγκες εξυπηρετεί η γραφική σημείωση; Γράφουμε περισσότερο σήμερα από άλλες εποχές; Ποια η σχέση γραπτού και προφορικού λόγου; Πώς αντιμετωπίστηκε η γραφή από την γλωσσολογία;

Τα παραπάνω είναι κάποια από τα ερωτήματα τα οποία θα συζητηθούν στο συγκεκριμένο μάθημα.

Θα παρουσιαστούν βίντεο και θα πραγματοποιηθούν μικρές εργασίες με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες.

Από τη θεωρία της 'αναγνωστικής ετοιμότητας' στην ανάδυση του γραμματισμού.

Στο μάθημα συζητώνται οι διαδικασίες με τις οποίες το παιδί εισάγεται στο γραπτό λόγο. Παρουσιάζονται οι έρευνες της Mary Clay και άλλων ερευνητών που εξηγούν την πορεία του παιδιού μέσα στο γραπτό λόγο και συζητάται η σημασία της ανάδυσης του γραμματισμού στα προγράμματα προσχολικής εκπαίδευσης.

Στο μάθημα θα παρουσιαστεί η θεωρία της ψυχογένεσης της γραφής ως πορείας που ακολουθούν τα νήπια κατά την επαφή τους με το γραπτό λόγο. Θα παρουσιαστεί επίσης η 'δομητική προσέγγιση' ('constructivist approach') για την ανακάλυψη του γραπτού λόγου. Ιδιαίτερη μνεία θα γίνει στο ρόλο των ονομάτων των παιδιών στην πορεία τους για την ανακάλυψη του γραπτού λόγου και θα παρουσιαστούν παραδείγματα διδακτικής αξιοποίησης του ονόματος των παιδιών.

Σύμφωνα με πορίσματα πολλών ερευνών ο γραπτός λόγος που υπάρχει στο οικογενειακό και ευρύτερα κοινωνικό περιβάλλον των παιδιών έχει μεγάλη σημασία για την ανάδυση του γραμματισμού σε αυτά. Στο μάθημα θα παρουσιαστούν σχετικές έρευνες και θα συζητηθεί η δυνατότητα, όπως και οι προϋποθέσεις, για τη διδακτική αξιοποίηση του περιβάλλοντος έντυπου λόγου για το γραμματισμό παιδιών μικρών ηλικιών.

Στο μάθημα θα παρουσιαστούν τύποι κειμένων και ενδεικτικές δραστηριότητες για την εισαγωγή των νηπίων στο γραμματισμό.

Οι βασικές αρχές του Νέου Προγράμματος Σπουδών για τη γλώσσα στην προσχολική εκπαίδευση θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν στο μάθημα. Έμφαση θα δοθεί στις καινοτομίες του Προγράμματος και στο πλαίσιο ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού.

Μία συνταγή γιατρού, μπουκάλια νερού και υλικά συσκευασίας τροφίμων, οδηγίες σε παιχνίδια, χάρτες κρυμμένων θησαυρών και πολλά άλλα κείμενα του καθημερινού ή φανταστικού κόσμου προσφέρουν ευκαιρίες για την ανάδυση του γραμματισμού παιδιών μικρής ηλικίας μέσα σε ένα παιγνιώδες πλαίσιο.

Με ποιες αρχές σχεδιάζουμε δραστηριότητες γραμματισμού στην προσχολική εκπαίδευση; Πώς οργανώνουμε μία δραστηριότητα; Τι είναι ένα εκπαιδευτικό σενάριο; Αξιολογούμε τους διάφορους τύπους υλικού και με ποιους τρόπους;

Στο μάθημα θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν παραδείγματα εκπαιδευτικού υλικού για τη γλώσσα στην προσχολική εκπαίδευση.

Το μάθημα θα υλοποιηθεί σε συνδιδασκαλία με την κ. Αφροδίτη Οικονόμου. Η παρουσία όλων των φοιτητών και φοιτητριών είναι ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ

Ποια η συμβολή του οικογενειακού περιβάλλοντος στην ανάδυση του γραμματισμού των παιδιών; Με ποιους τρόπους μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς τους εκπαιδευτικούς και υπό ποιες προϋποθέσεις; 

Στο μάθημα θα συζητηθούν έρευνες σχετικές με τη συμβολή της οικογένειας στο γραμματισμό των παιδιών.