Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: Θεωρία και Εφαρμογές

Βασικό ζητούμενο της ενότητας είναι η επεξεργασία και η κατανόηση της παιδαγωγικής πρόκλησης της επίκαιρης πολυπολιτισμικής συνθήκης.

Στην ενότητα αυτή θα αφιερώσουμε μια διάλεξη και τα σημεία που θα αναλυθούν είναι τα εξής:

1. Η έννοια της πολυπολιτισμικής κοινωνίας - περιγραφική και κανονιστική χρήση του όρου

2. Πολυπολιτισμική κοινωνία, εθνοτικές διακρίσεις και σχολικές ανισότηες: δυναμικές σχέσεις αποκλεισμού και αποδοχής του "άλλου"

3. Πολυπολιτισμική κοινωνία: τι σημαίνει κοινωνική ένταξη;

Η κατανόηση της παιδαγωγικής πρόκλησης της πολυπολιτισμικότητας, ως προϋπόθεση κατανόησης της διαπολιτισμικής-αντιρατσιστικής διδασκαλίας στο σχολείο, οφείλει να θεμελιώνεται σε μια κριτική αντιπαράθεση με τις δυνατότηες και τους περιορισμούς που χαρακτηρίζουν τις διαφορετικές εννοιολογήσεις των βασικών εννοιών που περιγράφουν τη σχέση "πολυπολιτισμική κοινωνία - διαπολιτισμική-αντιρατσιστική εκπαίδευση"

Στην ενότητα αυτή θα αφιερώσουμε 2 διαλέξεις και θα εστιάσουμε στα ακόλουθα σημεία:

1. Ιδεολογικές χρήσεις της "πολυπολιτισμικής κοινωνίας"

2. Πολιτισμικές διαφορές: οι κίνδυνοι του κουλτουραλισμού και του πολιτισμικού ρατσισμού

3. Η έννοια της εθνοτικότητας

4. Διαδικασίες εθνοτικοποίησης/αυτο-εθνοτικοποίησης και υποκείμενο

Στο επίκεντρο αυτής της ενότητας βρίσκονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις και προτάσεις εκπαίδευσης στις μεταναστευτικές κοινωνίες. Με αφετηρία τις υποθέσεις του ελλείμματος και της διαφοράς παρουσιάζονται - διάρκεια δύο διαλέξεων - οι προσεγγίσεις της:

1. Αφομοίωσης

2 Ένταξης

3. Πολυπολιτισμικής Εκπαίδευσης

4. Αντιρατσιστικής Εκπαίδευσης

5. Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης.

Σε αυτή την ενότητα θα εμβαθύνουμε σε μια προσέγγιση Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης με πλαίσιο αναφοράς κοινωνικές θεωρίες περί αναγνώρισης (Taylor, Kymlicka, Habermas, Honneth). Θα εστιάσουμε κριτικά κυρίως στους περιορισμούς της κοινοτιστικής προσέγγισης, αφενός, και στις δυνατότητες, αφετέρου, που μας παρέχουν για την πράξη της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης οι θέσεις των Habermas και Honneth. Θα καταλήξουμε στην περιγραφή μιας έννοιας αναγνώρισης η οποία μας επιτρέπει  να κατανοήσουμε δυναμικά τη σχέση μεταξύ υποκειμένου, πολιτισμικών διαφορών και πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Έτσι θα γίνουν κατανοητοί και οι κίνδυνοι κουλτουραλισμού οι οποιοι ελλοχεύουν στην περίπτωση μιας άκριτης χρήσης του προτάγματος για αναγνώριση των πολιτισμικών διαφορών στο σχολικό χώρο. Τέλος, θα εξετάσουμε τα συμπεράσματα της παραπάνω συζήτησης στο φως της Θεωρίας της Παιδείας (Bildungstheorie) για να επεξεργαστούμε και από μια παιδαγωγική σκοπιά το ερώτημα "τι σημαίνει τελικά αναγνώριση στο σχολείο;"

Αυτή η ενότητα ολοκληρώνεται σε δυο διαλέξεις και τα βασικά της σημεία είναι:

1. Αναγνώριση από την οπτική του Κοινοτισμού

2. Αναγνώριση, επικοινωνιακό πράττειν και επικοινωνιακή ηθική στον Habermas

3. Μορφές αναγνώρισης στον Honneth

4. Αναγνώριση στο σχολείο από τη σκοπιά της θεωρίας της Παιδείας (Bildungstheorie)

Βασικός στόχος αυτής της ενότητας είναι η, σε συνεργασία με τις φοιτήτριες και φοιτητές, κριτική ανάλυση του διαπολιτισμικού λόγου των Αναλυτικών Προγραμμάτων και των σχολικών εγχειριδίων του δημοτικού σχολείου.

Στη βάση των προηγούμενων αναλύσεων επιχειρείται η διερεύνηση του βασικού προσανατολισμού του διαπολιτισμικού λόγου: σχετικισμός ή οικουμενισμός;

Η ενότητα αυτή πραγματοποιείται σε τέσσερις διαλέξεις, κυρίως με τη μορφή εργαστηρίου. Ως βασικά κείμενα ανάλυσης χρησιμοποιούνται κυρίως τα εγχειρίδια του γλωσσικού μαθήματος όλων των τάξεων του Δημοτικού καθώς και βιβλία παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας.

Σε αυτή την ενότητα - διάρκειας δυο διαλέξεων -παρουσιάζεται το θεωρητικό υπόβαθρο και η μαθησιακή στοχοθεσία ενός σχεδίου εργασίας που σχετίζεται με την αποδυνάμωση εθνοτικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων στο σχολείο. Με αφορμή αυτό το σχέδιο εργασίας θα αναζητηθούν τρόποι αξιοποίσης των γνώσεων, που οικοδομήθηκαν προηγουμένως στα εργαστήρια, για το σχεδιασμό σχεδίων εργασίας διαπολιτισμικής μάθησης. Τέλος, οι φοιτήτριες και οι φοιτητές θα παρουσιάσουν τις δικές τους προτάσεις διαπολιτισμικών σχεδίων εργασίας.